การทำเกษตรกรรมยั่งยืน

การทําเกษตรเชิงเดี่ยวจํานวนหลายพื้นที่ ก่อให้เกิดการบุกรุกป่าต้นน้ําของประเทศ เป็นอย่างมาก ส่งผลให้เกิดน้ําป่าไหลหลากทุกปี เพราะไม่มีป่าไม้ซับความชื้น หลังน้ําท่วม ไม่กี่เดือนก็เกิดภัยพิบัติแล้ง เพราะไม่มีน้ําใต้ดินคอยเติมลงแม่น้ํา เศษข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ หลังการสีเอาเมล็ดก็ถูกเผาทิ้งก่อให้เกิดปัญหาหมอก ควันพิษทุกปีในช่วงเดือนกุมภา พันธ์ถึงเมษายน หมอกควันพิษจากการเผาเศษพืชที่ปกคลุมพื้นที่ 2 – 3 เดือน ตลอด 24 ชั่วโมง กลายเป็นปัญหาวิกฤติหมอกควันใน 9 จังหวัดภาคเหนือ ซึ่งข้อมูลสถานการณ์ 5 ปี ย้อนหลัง (พ.ศ. 2555 – 2559) โดยพิจารณาจากจํานวนวันที่ฝุ่นละอองสูงเกิน เกณฑ์มาตรฐาน (ค่ามาตรฐานฝุ่นละออง ขนาดเล็กในบรรยากาศกําหนดไว้ไม่เกิน 120 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร) ในภาพรวมของ 9 จังหวัด ภาคเหนือ พบว่า นับจากปี พ.ศ. 2555 ซึ่งเป็นปีที่เกิดวิกฤติหมอกควันรุนแรง ทุกภาคส่วนได้เร่งดําเนิน มาตรการป้องกัน และแก้ไขปัญหาการเผาและหมอกควันอย่างเข้มข้น ส่งผลให้จํานวนวันที่ฝุ่นละอองสูง เกิน เกณฑ์มาตรฐานใน 9 จังหวัดภาคเหนือ มีแนวโน้มลดลง อย่างไรก็ตาม ในปี พ.ศ. 2559 สถานการณ์กลับมา วิกฤติอีกครั้ง โดยมีสาเหตุหลักมาจากสภาพอากาศที่ม ีความแห้งแล้ง จึงทําให้ผู้ที่เป็นโรคภูมิแพ้และหืดหอบ นักท่องเที่ยวลดลง ผู้ประกอบ การรายได้ลดลง นอกจากนี้การปลูกพืชเชิงเดี่ยวยังทําให้มีการบุกรุกพื้นที่ป่า สาธารณะ และหนองน้ําสาธารณประโยชน์ของชุมชน ทําให้มีการแย่งชิงน้ําทําการเกษตร ทําลายป่ าต้นน้ํา ซึ่งเป็นแหล่งอาหาร และสมุนไพรรักษาโรคของชุมชนไปด้วย

การทําเกษตรเชิงเดี่ยวจํานวนหลายพื้นที่ ก่อให้เกิดการบุกรุกป่าต้นน้ําของประเทศเป็น อย่างมาก ส่งผลให้เกิดน้ําป่าไหลหลากทุกปี เพราะไม่มีป่าไม้ซับความชื้น หลังน้ําท่วมไม่กี่ เดือนก็เกิดภัยพิบัติแล้ง เพราะไม่มีน้ําใต้ดินคอยเติมลงแม่น้ํา เศษข้าวโพดเลี้ยงสัตว ์หลังการสีเอาเมล็ดก็ถูกเผาทิ้งก่อให้เกิดปัญหาหมอก ควันพิษทุกปีในช่วงเดือน กุมภาพันธ์ถึงเมษายน นอกจากนี้ การขยายตัวของพืชเชิงเดี่ยวโดยเฉพาะการขยายตัว อย่างรวดเร็วของการปลูกข้าวโพด บนพื้นที่สูง มีส่วนสําคัญที่ทําให้เกิดการบุกรุกพื้นที่ป่า เพื่อขยายพื้นที่ทําการเกษตร 9 จังหวัดภาคเหนือ โดยใน ระหว่างวันที่ 1 มกราคม ถึง 31 พฤษภาคม 2559 พบว่า มีจุดความร้อนในพื้นที่ป่าสงวนสูงที่สุด 4,648 จุด คิดเป็นร้อยละ 46 ของจํานวนจุดความร้อนรวม รองลงมาคือพื้นที่ป่าอนุรักษ์ 4,029 จุด คิดเป็นร้อยละ 40 ของจํานวนจุดความร้อนรวม

ด้วยปัญหาดังกล่าวทําให้มีกลุ่มองค์กรชุมชนจํานวนไม่น้อยที่เห็นพิษภัยของเกษตรเชิง
เดี่ยวทั้งต่อ สุขภาพและสิ่งแวดล้อมของชุมชนจึงริเริ่มมาทําเกษตรกรรมยั่งยืนที่ลดการ ใช้สารเคมี ใช้ปุ๋ยชีวภาพในการทํา การเกษตรมากขึ้น มีกลุ่มเกษตรกรรมยั่งยืนที่กระจาย ตัวในหลายอําเภอ เช่น กลุ่มผู้ผลิตเกษตรอินทรีย์อําเภอ สารภี อําเภอแม่แตง อําเภอดอยสะเก็ด อําเภอสะเมิง อําเภอพร้าว อําเภอสันทราย อําเภอแม่ทา อําเภอแม่วาง เป็นต้น ซึ่งในปัจจุบันยังมีต่อยอดจากคนรุ่นเก่าสู่คนรุ่นใหม่เพิ่มขึ้นอีกด้วย ดังนั้นการแก้ ปัญหาสิ่งแวดล้อมที่ ยั่งยืนจึงต้องสนับสนุนให้มีการขยายตัวของเกษตรกรรมยั่งยืนให้เ พิ่มมากขึ้นด้วย โดยการสร้างนักสื่อสาร สิ่งแวดล้อมเชิงรุกในชุมชนที่มีการทํางาน ด้านการเกษตรกรรมยั่งยืนอยู่แล้วให้มีการสื่อสารรณรงค์ขยายผลไปยังกลุ่ม ต่างๆ เพิ่มมากขึ้นก็จะทําให้เกษตรกรที่ยังคงทําการเกษตรแบบเดิมๆ ที่มีการใช้สารเคมีอย่าง หนัก เกิดความตื่นตัวและเห็นรูปธรรมการทําเกษตรกรรมยั่งยืนของกลุ่มต่างๆ ที่ทําไป แล้วและหันมาทําเกษตรกรรมยั่งยืนมากขึ้น