ชวนท่องเที่ยวเชียงดาวแบบรู้คุณค่าชุมชน และสิ่งแวดล้อม: ถ้ำเชียงดาว

27 เมษายน 2566

เรื่องและภาพ: นันทิดา นามมนตรี, รุจิรา มาคำ, ธนวัต นันตา, ปลายฟ้า ใสเรียน, ดาราวรรณ ม่วงมา และ พิงค์ลดา รัตนเสนีย์กุล

หลังสถานการณ์โควิด-19 จบไปแล้ว การท่องเที่ยวเริ่มกลับมาเบ่งบาน และกลายเป็นรายได้หลัก และเศรษฐกิจหลักของชุมชน และยังเป็นความหวังของการเติบโต GDP ของประเทศก็ว่าได้ ทิศทางการท่องเที่ยวที่จะหลั่งไหลกลับมาสู่ชุมชนก็มีมากขึ้น รวมถึงเชียงดาว เมืองแม่เหล็กที่ดึงดูดนักท่องเที่ยวก็เช่นกัน สังเกตได้จากเที่ยวบินที่มาเชียงใหม่ที่หนาแน่นเกือบทุกวันแม้ว่าจะมีสถานการณ์ฝุ่นควัน PM2.5 มากเพียงใด และในห้วงเวลาเกือบ 3 ปีที่การท่องเที่ยวหยุดชะงักก็เป็นโอกาสให้ธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมก็กลับมาฟื้นตัวไปด้วย และในระดับชุมชน เครือข่ายชุมชน ผู้ประกอบการเองก็มีเวลาในการตั้งหลัก ค้นหาแนวทางการจัดการท่องเที่ยวในชุมชนมากขึ้น จากการสรุปบทเรียนแหล่งท่องเที่ยวที่เคยหนาแน่น เช่น บ้านแม่กำปอง จ.เชียงใหม่ และประกอบกับการประกาศให้ดอยหลวงเชียงดาวเป็นพื้นที่สงวนชีวมณฑล ทำให้คนเชียงดาวมีเวทีพูดคุยในเรื่องนี้อย่างต่อเนื่อง และเห็นว่าอยากให้นักท่องเที่ยวที่มาท่องเที่ยวเชียงดาวอย่างรู้คุณค่าของชุมชน รวมถึงทรัพยากรธรรมชาติสิ่งแวดล้อมไปพร้อม ๆ กันด้วย จึงมุ่งเน้นทำงานรณรงค์กับนักท่องเที่ยวที่จะมาสู่เชียงดาวให้มีการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการท่องเที่ยวแบบเดิม ๆ และหันมาท่องเที่ยวแบบรู้คุณค่าของชุมชน เข้าใจวิถีชีวิต ความหลากหลายทางชาติพันธุ์ของเชียงดาวให้มากขึ้น

สื่ออินโฟกราฟิกชุดนี้ผลิตขึ้นโดยกลุ่มเยาวชน “โรงเรียนเชียงดาววิทยาคม” ที่ได้รับการสนับสนุนจากโครงการสร้างนักสื่อสารสิ่งแวดล้อมเชิงรุกเพื่อเฝ้าระวังและฟื้นฟูสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน มูลนิธิสื่อประชาธรรม โดยเยาวชนได้ลงพื้นที่เก็บข้อมูลจากชุมชนที่มีการจัดการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ โดยการจัดการท่องเที่ยวที่คำนึงการดูแลรักษาสิ่งแวดล้อมไปพร้อมกันด้วย เช่น มีการจัดการเรื่องขยะ การห้ามทิ้งขยะในเขตป่า การไม่บุกรุกธรรมชาติ ไม่ล่าสัตว์ และบางชุมชนมีกฎระเบียบป่าชุมชนที่นำมาใช้กับนักท่องเที่ยวด้วย เช่น บ้านแม่นะ ที่ชุมชนมีการผลิตก๋วย (ตะกร้าไม้ไผ่) และมีกฎกติกาในการใช้ไม้ในเขตป่าชุมชนด้วย ซึ่งนักท่องเที่ยวก็จะได้เรียนรู้วิถีของชุมชนที่พึ่งพิง และเกื้อกูลกับธรรมชาติไปพร้อมกัน บางชุมชนมีสัตว์ป่าหายากที่ต้องอนุรักษ์ไว้ เช่นบ้านเมืองคองกับรักษา นกกระเต็น เป็นต้น

สื่อชุดนี้เป็นส่วนหนึ่งของพื้นที่ อ.เชียงดาวที่มีการจัดการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ บางชุมชนเพิ่งจะเริ่มต้น และมีการวางระบบการจัดการเพื่อเตรียมรับนักท่องเที่ยวที่จะมาถึงในช่วง high season ที่จะมาถึง ก็ได้แต่หวังว่าการจัดการท่องเที่ยวในลักษณะแบบนี้ที่เห็นคุณค่าของชุมชนที่พึ่งพิงและใช้ทรัพยากรจากธรรมชาติ และการทำให้นักท่องเที่ยวเห็นคุณค่า และเคารพธรรมชาติ เข้าใจวิถีของชุมชนจะกลายเป็นทิศทางหลักของการท่องเที่ยว และทำให้เกิดความยั่งยืนต่อการใช้สอยประโยชน์จากธรรมชาติทั้งในแง่การเยียวยาจิตใจ และในแง่ที่เกิดประโยชน์กับคนท้องถิ่นไปพร้อม ๆ กัน