ลืมเวียง มาหลงดง ที่บ้านปงห้วยลาน

วิดีโอและเรื่อง: ศุภวิชญ์ สุทธิ, ขวัญเพชร กันฟัก /Activist Journalist

บ้านปงห้วยลานที่ทุกคนรู้จัก เป็นอย่างไร?

หากพูดถึงแหล่งท่องเที่ยวในจังหวัดเชียงใหม่ ก็เต็มไปด้วยสถานที่ท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่งดงาม
ทั้งภูเขา น้ำตก แม่น้ำ จนไปถึงไม้ดอกและพืชพรรณนานาชนิด มีความหลากหลายในด้านการท่องเที่ยว 
มีวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์ วิถีชีวิตที่เรียบง่าย ผู้คนน่ารัก อาหารอร่อย สามารถเที่ยวได้ตลอดทั้งปี นี่คือเสน่ห์ของจังหวัดเชียงใหม่ ที่ดึงดูดให้นักเดินท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและต่างชาติเข้ามาชื่นชมบรรยากาศดี ๆ ที่เชียงใหม่
ซึ่งชุมชนบ้านปงห้วยลานก็เป็นอีกทางเลือกหนึ่งที่ให้นักท่องเที่ยวได้มาสัมผัสวิถีชีวิต การทำกิจกรรมภาย
ในชุมชน

“ห่างจากเมือง มาเจอป่า” อาจเป็นคำนิยามสั้น ๆ ให้กับชุมชนบ้านปงห้วยลาน ตั้งอยู่ที่ตำบลแม่ออน อำเภอสันกำแพง จังหวัดเชียงใหม่ หมู่บ้านชนบทที่ตั้งอยู่ท่ามกลางป่าไม้ภูเขาและแหล่งน้ำ เพียงขับรถออกจากตัวเมืองเชียงใหม่แค่ 40 นาที ซึ่งอยู่ใกล้กับแหล่งท่องเที่ยวที่มีชื่อเสียงของจังหวัดเชียงใหม่ อาทิ น้ำพุร้อนสันกำแพง ถ้ำแม่ออน และหมู่บ้านแม่กำปอง แล้วเหตุใดชุมชนบ้านปงห้วยลาน จึงกลายมาเป็น จุดหมายปลายทางที่หลายคนต่างรู้จักและต้องการไปกัน

ตามคำบอกเล่าของคนในชุมชน บ้านปงห้วยลานเริ่มมาจากกลุ่มคน 4 – 5 ครอบครัว ที่อพยพมาจากเมืองเชียงแสน แล้วเดินทางมาตั้งรกรากอยู่ในบริเวณนี้ สามารถประมาณอายุของชุมชนได้ 160 ปีกว่า โดยชื่อของชุมชนปงห้วยลาน “ปง” มาจากคำว่า โป่ง หมายถึงลักษณะของดินบริเวณชุมชน ในสมัยแรก ที่มีการโป่งพองและยุบตัวเอง และคำว่า “ห้วยลาน” มาจากชื่อของแม่น้ำสายเล็ก ๆ ที่อยู่ใกล้ชุมชน จึงกลายมาเป็นคำว่า “ปงห้วยลาน” นั่นเอง

ต่อมาได้มีการสร้าง “อ่างเก็บน้ำห้วยลาน” ตาม พระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร (ร.9) เพื่อเป็นแหล่งกักเก็บน้ำ และเป็นแหล่งที่ให้ใช้เพื่อส่งน้ำ แพร่พันธุ์ปลาในอ่างเก็บน้ำ เพื่อเป็นการขยายพันธุ์ปลาและแจกจ่ายให้ชาวบ้าน รวมถึงให้พัฒนาป่าไม้ ในพื้นที่เพื่ออนุรักษ์ป่าต้นน้ำอีกด้วย

จุดเริ่มต้นของการจัดการการท่องเที่ยวชุมชน

ด้วยชุมชนบ้านปงห้วยลานมีชีวิตความเป็นอยู่ที่ดี มีอาชีพที่มั่นคงขึ้น แต่ชาวบ้านที่นี่มีวิถีชีวิตร่วมกับธรรมชาติ มองเห็นสิ่งที่อยู่รอบ ๆ ตัวในชุมชนมาเพิ่มมูลค่า จึงได้เกิดเป็น “กลุ่มท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ บ้านปงห้วยลาน”

การจัดการการท่องเที่ยวภายในชุมชน ในส่วนของการจัดการขยะภายในชุมชนและภายในอ่างเก็บน้ำ จะมีอาสาสมัครพิทักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมหมู่บ้าน (ทสม.) เข้าไปเก็บอยู่เสมอ และมีการนำเงินที่ได้จากการเก็บค่าเข้าอ่างเก็บน้ำห้วยลาน ไปบริหารจัดการ จ้างคนให้เข้ามาดูแลความเรียบร้อย และปรับปรุงภูมิทัศน์ ภายในบริเวณพื้นที่อ่างเก็บน้ำบ้านปงห้วยลานอีกด้วย

ชุมชนบ้านปงห้วยลานมีธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ และสวยงาม บรรยากาศร่มรื่นเย็นสบาย คนในชุมชน
มีความเป็นกันเอง อัธยาศัยดี แต่ก็มีข้อจำกัดในเรื่องของการใช้เทคโนโลยี การโปรโมท การโฆษณา การใช้
โซเชียลในการอัพเดทกิจกรรมต่าง ๆ ภายในชุมชน คนในชุมชนยังขาดความรู้ ความเข้าใจในส่วนนี้ เนื่องจากผู้ดำเนินกิจกรรมเป็นที่มีอายุมากแล้ว และเด็กๆในชุมชน วัยรุ่น วัยเรียน วัยทำงานก็ออกไปพักอาศัยอยู่ในเมืองเกือบทั้งหมดจึงทำให้ขาดความรู้ความเข้าใจในเรื่องของการใช้โซเชียลมีเดีย

กิจกรรมในชุมชนบ้านปงห้วยลาน

ชุมชนได้เปิดให้นักท่องเที่ยวได้เข้ามาเดินชม ศึกษาวิถีชีวิต และเรียนรู้ที่จะอยู่อย่างพอเพียง ภายในบรรยากาศรอบตัวที่อบอวลไปด้วยความเรียบง่าย และปัจจุบันก็มีได้มีการจัดกิจกรรม workshop ให้กับกลุ่มนักท่องเที่ยวที่เข้ามาในชุมชนและสนใจที่จะเรียนรู้ เช่น การเรียนรู้การทอผ้า การเรียนรู้การทำจักรสาน การทำขนมพื้นบ้าน การทำลูกประคบ การทำผ้ามัดย้อม การทำ eco print เป็นต้น และนอกจากนี้ที่บ้านปงห้วยลานยังมีโฮมสเตย์ให้สำหรับนักท่องเที่ยว ที่อยากซึมซับบรรยากาศและวิถีชีวิตของชาวบ้านแบบใกล้ชิดมากยิ่งขึ้น มีให้ลองอาหารพื้นเมือง ที่ปรุงรสแบบพื้นบ้าน และปลอดสารพิษ 100% อีกด้วย

---

งานชิ้นนี้เป็นผลงานผู้เข้าร่วมโครงการ Activist Journalist ที่จัดขึ้นโดยมูลนิธิสื่อประชาธรรม (Prachatham Media Foundation) และสำนักข่าวลานเน้อ (LANNER News Media) โดยได้รับการสนับสนุนจากโครงการ Citizen Accountability for Local governance Media (CALM)